Ψυχή και εγκέφαλος (1ο)

 Γεια σας φίλες και φίλοι

Ίσως σοκάρω κάποιους με τη σημερινή μου ανάρτηση, αλλά δεν γίνεται αλλιώς. Πάντα πίστευα πως είναι υποχρέωσή μου να μεταφέρω στους άλλους όσα έχω αντιληφθεί μέσα από τα διαβάσματά μου, ιδιαίτερα όταν αυτά αφορούν την βελτίωση της υγείας και της ζωής τους.

Σήμερα αποφάσισα να πω επιτέλους αυτό που από καιρό έχω συνειδητοποιήσει. Πως δεν υπάρχουν ψυχικά νοσήματα. Η ψυχή δεν είναι υλική για να βλάπτεται. Αυτό που βλάπτεται είναι το υλικό μας νευρικό σύστημα. Η δική του λειτουργία

αποδιοργανώνεται και ταλαιπωρεί το υλικό μας σώμα έτσι ώστε αυτό να μην μπορεί να εκφράσει σωστά τις επιθυμίες της ψυχής μας…

Η θεωρία του Αμερικανού νευροεπιστήμονα Stephen Porges (polyvagal theory), σύμφωνα με την οποία αυτός ισχυρίζεται πως το νευρικό μας σύστημα διατηρεί τη μνήμη και των τριών σταδίων εξέλιξής του (ερπητοειδής εγκέφαλος, λιμπικό σύστημα, νέο-φλοιός. Πορτοκαλί, πράσινο και μπλε χρώμα στην εικόνα αντίστοιχα)) με ανάλογες αντιδράσεις ανάλογα με την ένταση και την διάρκεια του στρες που αντιμετωπίζει κάποιος, με οδήγησε σε συνειρμούς που θα ήθελα να μοιραστώ με όσους ενδιαφέρονται για το θέμα, συναδέλφους και μη:

Ο εγκέφαλος των ζώων έχει αλλάξει με την εξέλιξη. Τα πρώτα ζώα που βγήκαν από την θάλασσα στη στεριά, τα ερπετά, μπροστά σε κάποιο κίνδυνο (απειλή = στρες) πάγωναν και έμεναν ακίνητα σαν νεκρά, γιατί δεν είχαν αναπτύξει ακόμη κάποιο μηχανισμό χαλάρωσης. Στο επόμενο όμως είδος ζώου, τα θηλαστικά, που είχαν παιδιά να προστατέψουν και όχι αβγά κρυμμένα στο έδαφος, έχει αναπτυχθεί μία διαφορετική αντίδραση στο σώμα τους όταν αυτά αντιμετωπίζουν κάποια απειλή. Ο εγκέφαλός τους εκκρίνει κάποιες ορμόνες οι οποίες διεγείρουν την παραγωγή ορμονών και από άλλα όργανα του σώματος, που δίνουν δύναμη στα ζώα αυτά να παλέψουν με τον εχθρό τους ή να τρέξουν μακριά του να γλυτώσουν, ενώ συγχρόνως έχει αναπτυχθεί και ένα νεύρο που οδηγεί τον οργανισμό σε χαλάρωση, σταματώντας αυτή την αντίδραση όταν πια δεν είναι απαραίτητη. Αυτή είναι η γνωστή «αντίδραση μάχης ή φυγής» που από τους περισσότερους ταυτίζεται με την «αντίδραση του στρες»… Ωστόσο οι αλλαγές στην λειτουργία του νευρικού συστήματος συνεχίστηκαν με την εξέλιξη και στα πρωτεύοντα (πίθηκοι και άνθρωποι) αναπτύχθηκαν  καλά μονωμένοι κλάδοι του νεύρου της χαλάρωσης που συνδέουν την καρδιά με τα μάτια, τα αυτιά, τη φωνή και το στόμα των ζώων, βοηθώντας τα να χαλαρώνουν με την κοινωνικοποίησή τους.

Εμείς οι άνθρωποι δηλαδή, χαλαρώνουμε με τη συντροφιά των άλλων κοιτάζοντάς τους, μιλώντας και ακούγοντάς τους. Με αυτή την κοινωνικοποίησή μας δηλαδή καταφέρνουμε να αντιμετωπίζουμε μικρές απειλές της ισορροπίας του οργανισμού μας και να νιώθουμε ασφαλείς. Αν η απειλή όμως είναι μεγαλύτερη και η επαφή μας με τους άλλους δεν είναι αρκετή να μας προσφέρει την απαραίτητη ασφάλεια, θα ξεκινήσει στον οργανισμό μας η αντίδραση μάχης ή φυγής και θα μπούμε σε κινητοποίηση αντιμετώπισης της απειλής. Και τότε, αν καταφέρουμε να αντιμετωπίσουμε την επικίνδυνη κατάσταση ή να απομακρυνθούμε γρήγορα από αυτή, το νεύρο της χαλάρωσης θα βοηθήσει με τη λειτουργία του την καρδιά και την αναπνοή μας να ηρεμήσουν και η λειτουργία του οργανισμού μας θα επανέλθει σιγά-σιγά στα φυσιολογικά επίπεδα. Αν όμως η απειλή δεν είναι αντιμετωπίσιμη (ή έτσι νιώθουμε εμείς) ο οργανισμός μας θα οδηγηθεί στο «πάγωμα» των ερπετών, σταματώντας την αντίδραση μάχης ή φυγής και εμποδίζοντας με αυτόν τον τρόπο τη λειτουργία του νεύρου της χαλάρωσης που συνοδεύει αυτή την αντίδραση. Αυτή η αλλαγή γίνεται προς όφελος του οργανισμού μας, αφού η συνεχής αντίδραση μάχης ή φυγής, θα οδηγούσε τον οργανισμό σε πλήρη ενεργειακή εξόντωση…

Όλη η πιο πάνω ανάλυση είναι βέβαια πολύ χονδροειδής, γιατί η λειτουργία του οργανισμού είναι πολύ πιο πολύπλοκη, είναι όμως μία αρκετά καλή εικόνα για να καταλάβει κάποιος τι συμβαίνει και φτάνουμε εμείς οι άνθρωποι σε καταστάσεις που έχουν ονομαστεί «ψυχικά νοσήματα»… Αυτή η κατάσταση του παγώματος, είναι αυτό που ψυχολόγοι και ψυχίατροι ονομάζουν «τραύμα».

Συνεχίζεται