Μήπως υποφέρετε από κάποια αλλεργία;

Τι κρίμα να μην εκπαιδεύονται ακόμη στην ιατρική σχολή οι φοιτητές στο τόσο σοβαρό θέμα του στρες και της συμμετοχής του στις ασθένειες…

Άκουσα πρόσφατα σε τηλεοπτική εκπομπή, αλλεργιολόγο, σε ερώτηση που τέθηκε από την τηλεπαρουσιάστρια «τι είναι αυτό που προκαλεί τις αλλεργίες στα καλά καθούμενα, ενώ πιο πριν ο άνθρωπος αυτός δεν είχε πρόβλημα» ο γιατρός απάντησε :  είναι γονιδιακό το θέμα, αλλά δεν ξέρουμε τι ακριβώς το προκαλεί…

Η αλήθεια είναι πως ξέρουμε και πολύ καλά μάλιστα. Απλώς δεν μας το έχουν μάθει στην ιατρική σχολή…

Η εξήγηση, όσο πιο απλά μπορεί να ειπωθεί, είναι η εξής:

Τα ..."μπαράκια" του οργανισμού μας

Οι λεμφαδένες είναι τα "μπαράκια" του οργανισμού

Σε μία σειρά άρθρων μου με θέμα τη λειτουργία του ανοσοποιητικού μας συστήματος, σας είχα πει ότι οι λεμφαδένες μας, είναι κατά κάποιο τρόπο τα μπαράκια του οργανισμού μας. Εκεί  πηγαίνουν τα κύτταρα του ανοσοποιητικού μας (λευκά αιμοσφαίρια) να συναντηθούν, να ανταλλάξουν πληροφορίες που έχουν συλλέξει, για να οργανωθεί καλύτερα η άμυνα του οργανισμού.

Μέχρι τώρα, όλα τα όργανα του σώματός μας (όπως και τους λεμφαδένες)  τα μελετούσαν οι επιστήμονες με λεπτές τομές τους κάτω από το μικροσκόπιο. Ο τρόπος αυτός όμως, δεν έδινε πληροφορίες για το πώς τα  πράγματα συμβαίνουν μέσα στον

Ο μυστικός κόσμος του κορμιού μας (7)

Το ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΟ μας ΣΥΣΤΗΜΑ (7η συνέχεια -τελευταία)
Γεια σας

Συνεχίζουμε σήμερα και τελειώνουμε τη λειτουργία του ανοσοποιητικού μας, σχετικά με τον τρόπο που αντιμετωπίζει τις λοιμώξεις, με τη δεύτερη ομάδα παικτών του ευπροσάρμοστου ανοσολογικού μας συστήματος. Τα Τ-λεμφοκύτταρα

Β. ΕΥΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΟ (ADAPTIVE) ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (συνέχεια)

B2. Τ- λεμφοκύτταρο

Το σημαντικό είναι ότι στον άνθρωπο υπάρχουν περίπου ένα τρισεκατομμύριο τέτοια κύτταρα. Αυτά μοιάζουν πολύ με τα Β-λεμφοκύτταρα και πολύ δύσκολα διακρίνονται στο μικροσκόπιο από αυτά. Προέρχονται και αυτά από τον μυελό των οστών και έχουν στην επιφάνειά τους μόρια, όπως τα αντισώματα των Β λεμφοκυττάρων που χρησιμεύουν και αυτά σαν υποδοχείς ( TCRs : T cell receptors).

Τα μόρια αυτά, όπως ακριβώς και στα Β λεμφοκύτταρα, άπαξ και ενωθούν με το ειδικό γι αυτά αντιγόνο, οδηγούν σε παραγωγή κλώνου πολλών όμοιων λεμφοκυττάρων. Η διεργασία αυτή χρειάζεται περίπου μία εβδομάδα για να ολοκληρωθεί, είναι δηλαδή αργή και ειδική.

Υπάρχουν όμως και σημαντικές διαφορές μεταξύ των Β και Τ λεμφοκυττάρων:

1. Ενώ τα Β λεμφοκύτταρα ωριμάζουν στον μυελό, εξ ου και το όνομά τους Β-λεμφοκύτταρα ( Bone marrow) ,τα Τ λεμφοκύτταρα ωριμάζουν στον θύμο, γι αυτό και λέγονται Τ-λεμφοκύτταρα ( Thymus).

2. Ενώ τα Β λεμφοκύτταρα φτιάχνουν αντισώματα που μπορούν να αναγνωρίσουν κάθε οργανικό μόριο, τα Τ- λεμφοκύτταρα αναγνωρίζουν μόνο αντιγόνα που είναι πρωτεϊνες.

3. Ενώ τα Β λεμφοκύτταρα μπορούν να βγάλουν τα αντισώματά υποδοχείς τους έξω από το κύτταρο, προκειμένου να ενωθούν με αντιγόνα που υπάρχουν στη περιοχή (μικρόβια) τα Τ- λεμφοκύτταρα κρατούν αυτούς τους υποδοχείς (αντισώματα) καλά κολλημένους επάνω τους.

Υπάρχουν 3 τύποι Τ- λεμφοκυττάρων. Τα Τ- λεμφοκύτταρα δολοφόνοι ( ή για συντομία CTLs- cytotoxic lymphocytes -), τα Τ- βοηθητικά λεμφοκύτταρα ( helper T cells) και τα ρυθμιστικά Τ- λεμφοκύτταρα ( regulator T cells) των οποίων η λειτουργία παραμένει ακόμη στις ημέρες μας αδιευκρίνιστη.

Ακούστε τώρα πόσο έξυπνα είναι αυτά τα δύο πρώτα είδη κυττάρων που γνωρίζουμε τη λειτουργία τους, και τι ακριβώς δουλειά κάνουν:

Τα πρώτα, τα λεμφοκύτταρα δολοφόνοι έρχονται σε επαφή με τα προσβεβλημένα από τους ιούς κύτταρα και τα προτρέπουν να αυτοκτονήσουν! Καταστρέφοντας βέβαια έτσι μαζί τους και τους ιούς που περιέχουν αυτά.

Τα δεύτερα, τα βοηθητικά λεμφοκύτταρα αποτελούν εργοστάσια παραγωγής κυτοκινών. Αυτές είναι ουσίες οι οποίες επιδρούν δραματικά σε άλλα κύτταρα του ανοσοποιητικού και τροποποιούν ανάλογα τη λειτουργία εκείνων.

Πώς όμως αντιλαμβάνονται τα Τ- λεμφοκύτταρα μέσω των υποδοχέων τους τα αντιγόνα ?

Με τη βοήθεια κάποιων μορίων που λέγονται «πρωτεΐνες ιστοσυμβατότητας» ( major histocompatibility complex proteins - MHC- ). Αυτές βρίσκονται με δύο μορφές στα κύτταρα, την κλάση Ι και κλάση ΙΙ.

Τα μόρια κλάσης Ι MCH, βρίσκονται σε διάφορες ποσότητες στην επιφάνεια των περισσοτέρων κυττάρων στο σώμα. Λειτουργούν σαν «πίνακες ανακοινώσεων» για την πληροφόρηση των λεμφοκυττάρων δολοφόνων.

Αν π.χ. ένα κύτταρο έχει προσβληθεί από ένα ιό, τμήματα της πρωτεΐνης του ιού, εναποτίθενται στον «πίνακα» αυτό και μεταφέρονται στην επιφάνεια του προσβεβλημένου κυττάρου. Το λεμφοκύτταρο δολοφόνος τότε, με τους υποδοχείς του (αντισώματα) τα αντιλαμβάνεται (διαβάζει δηλαδή τον πίνακα αυτόν ανακοινώσεων που υπάρχει στο τοίχωμα του προσβεβλημένου από τον ιό κυττάρου) και έτσι μπορεί να γνωρίζει τι γίνεται μέσα στο κύτταρο αυτό και να το οδηγήσει στην καταστροφή.

Τα μόρια κλάσης ΙΙ MCH επίσης λειτουργούν σαν «πίνακες ανακοινώσεων» αλλά για την πληροφόρηση των βοηθητικών λεμφοκυττάρων.

Αυτούς τους διαφορετικούς «πίνακες ανακοινώσεων» για τη πληροφόρηση των Τ βοηθητικών λεμφοκυττάρων, τους φτιάχνουν κυρίως τα μακροφάγα, που είναι κύτταρα της άλλης ομάδας του ανοσοποιητικού μας,(έμφυτο ανοσολογικό σύστημα ) που περιγράψαμε σε παλαιότερη κουβέντα μας.

Όταν ένα μακροφάγο φάει (φαγοκυτταρώσει) κάποια μικρόβια, σε μία βακτηριακή λοίμωξη, παραθέτει τμήματα των κατεστραμμένων βακτηριακών πρωτεϊνών στον «πίνακα ανακοινώσεων» αυτόν και τα μεταφέρει στην επιφάνειά του.

Με τους υποδοχείς τους τα βοηθητικά λεμφοκύτταρα σκανάρουν στη συνέχεια τους πίνακες αυτούς ανακοινώσεων, για να μάθουν τα νέα από την βακτηριακή λοίμωξη ώστε να ειδοποιήσουν με τις κυτοκίνες τους (χημικές ουσίες που παράγουν) άλλα κύτταρα του ανοσοποιητικού, να έρθουν και αυτά σε βοήθεια αν αυτό είναι απαραίτητο.

Επειδή τόσο τα Β όσο και τα Τ λεμφοκύτταρα είναι πολύ βαριά όπλα, η μητέρα φύση προνόησε ώστε να ενεργοποιούνται πριν αναλάβουν δράση έτσι ώστε να δρουν όποτε αυτό είναι τελείως απαραίτητο και απολύτως σωστά (έως τότε παραμένουν στον οργανισμό ανενεργή)....

Και προκειμένου αυτή η ενεργοποίηση να διευκολυνθεί και τα κύτταρα του ανοσοποιητικού να έρθουν σε στενή επαφή μεταξύ τους (μέσα στο αχανές μας σώμα τα 10.000 περίπου Τ κύτταρα που θα έχουν ειδικούς υποδοχείς για κάποια αντιγόνο δεν είναι εύκολο να βρεθούν κοντά με κάποιο μακροφάγο που έχει επίσης δει τον εισβολέα) η δουλειά αυτή γίνεται σε κάποια σημεία που λειτουργούν σαν χώροι ραντεβού στο σώμα μας, (όπως τα « μπαρ» θα μπορούσαμε να πούμε για εμάς τους ανθρώπους) στους λεμφαδένες. Μέσα στον περιορισμένο χώρο των λεμφαδένων δηλαδή, βακτήρια και ιοί έρχονται εδώ με τα λεμφαγγεία μας, κύτταρα που έχουν επάνω τους «πίνακες ανακοινώσεων» όπως τα μακροφάγα, ταξιδεύουν εδώ για να δείξουν το φορτίο τους, ενώ Β και Τ λεμφοκύτταρα περνώντας από αδένα σε αδένα ψάχνουν για τα αντιγόνα για τα οποία είναι ταγμένα (για τα οποία έχουν φτιάξει δηλαδή ειδικά αντισώματα) !!!....

Με τον τρόπο αυτό η μητέρα φύση αυξάνει τις πιθανότητες αλληλοεπίδρασης μεταξύ όλων αυτών των κυττάρων προκειμένου να ενεργοποιηθεί ικανοποιητικά το ευπροσάρμοστο ανοσοποιητικό σύστημα.

Παρ όλη όμως την πολυπλοκότητα του ευπροσάρμοστου ανοσολογικού συστήματος και την απλότητα του έμφυτου ανοσολογικού συστήματος, αυτό το τελευταίο είναι που παίζει τον ρόλο του προπονητή στην ομάδα των κυττάρων του ανοσοποιητικού όπως ανακάλυψαν σχετικά πρόσφατα οι επιστήμονες.

Μπορεί τα λεμφοκύτταρα να είναι ικανά να παράγουν τεράστια ποικιλία αντισωμάτων εναντίον άλλων μορίων, δεν γνωρίζουν όμως καθόλου ποια από αυτά τα μόρια είναι επικίνδυνα ή όχι για τον οργανισμό. Ενώ αντίθετα τα κύτταρα του έμφυτου ανοσολογικού συστήματος διαθέτουν υποδοχείς που όχι μόνο διακρίνουν τα συνήθη παθογόνα για τον άνθρωπο ( βακτήρια, ιούς, μύκητες, παράσιτα) αλλά και μπορούν να διακρίνουν πότε ένα ασύνηθες ( μη γνωστό) παθογόνο βλάπτει τα ανθρώπινα κύτταρα. Με λίγα λόγια είναι αυτά που «αισθάνονται» τον κίνδυνο και ενεργοποιούν το υπόλοιπο ανοσοποιητικό σύστημα, μαζεύοντας πληροφορίες για τον εισβολέα και στην συνέχεια φτιάχνοντας ένα πλάνο δράσης . Ποια δηλαδή όπλα να ενεργοποιηθούν και πού ακριβώς μέσα στο σώμα θα πρέπει αυτά να δράσουν.

Αυτή ήταν μία γρήγορη και όσο γίνεται πιο απλή και περιληπτική ματιά στη λειτουργία του ανοσολογικού μας συστήματος για την αντιμετώπιση των λοιμώξεων.

Δεν ξέρω πόσο μπορέσατε να καταλάβετε το όλο παιχνίδι, είναι όμως πρέπει να παραδεχθείτε ένα «μαγικό» ποδοσφαιρικό παιχνίδι….

Τα κύτταρά μας είναι εκπληκτικά νοήμονα όντα, που δεν διστάζουν και να αυτοκτονήσουν ακόμη εάν το συμφέρον του συνόλου του οργανισμού μας το καλεί, όπως αρκετές φορές σε αυτή τη περιγραφή της δράσης του ανοσοποιητικού μας σας ανέφερα. Θα πρέπει να σας προβληματίσει φιλοσοφικά αυτό. Μήπως αρχίζετε να καταλαβαίνετε πως η άποψη που η κοινωνία μας φροντίζει να μας περνάει ότι είμαστε ένα μάτσο κρέας και κόκκαλα δεν ευσταθεί;

Μήπως διακρίνετε μέσα από όλα αυτά που διαβάσατε πως το κορμί μας είναι μία κοινωνία τρισεκατομμυρίων πανέξυπνων μικρών όντων, που συνυπάρχουν και συνεργάζονται εκπληκτικά για να συντηρούν αυτό που ονομάζουμε «σώμα» μας; Μήπως αρχίσατε να καταλαβαίνετε πως η υγεία μας δεν εξαρτάται τόσο από χάπια αλλά από τη καλή συνεργασία όλης αυτής της κοινωνίας των κυττάρων που αποτελούν το σώμα μας;

Θα σας αφήσω λίγο χρόνο να σκεφθείτε και να αφομοιώσετε όλη αυτή τη καινούργια γνώση και θα γυρίσω σε λίγες μέρες με καινούργια εξ ίσου ενδιαφέροντα νέα που θα σας αποκαλύψουν λίγο-λίγο όλον αυτόν τον μαγικό κόσμο του κορμιού μας….

Έως τότε νάστε καλά...

Ο μυστικός κόσμος του κορμιού μας (6)

Το ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΟ μας ΣΥΣΤΗΜΑ ( 6η συνέχεια)

Σήμερα θα μιλήσουμε για τη δεύτερη μεγάλη ομάδα του ανοσοποιητικού μας, το ευπροσάρμοστο ανοσολογικό σύστημα.Το 99% των ζώων στη φύση τα καταφέρνουν με την προηγούμενη ομάδα που έχουμε περιγράψει, το έμφυτο ανοσολογικό σύστημα, καθώς επίσης και του φυσικούς φραγμούς( δέρμα και βλεννογόνους) να προφυλάσσονται από τους εχθρούς του οργανισμού τους (μικρόβια).

Στα σπονδυλωτά όμως όπως εμείς, η μητέρα φύση οδήγησε και σε ένα τρίτο επίπεδο άμυνας το «ευπροσάρμοστο» ( adaptive) ανοσολογικό σύστημα το οποίο μας προστατεύει από σχεδόν όλους του εισβολείς και κυρίως από τους ιούς, εναντίον των οποίων, όταν αυτοί κλειστούν μέσα στα κύτταρά μας, το έμφυτο ανοσολογικό μας σύστημα δεν είναι και τόσο αποτελεσματικό. Κανείς όμως δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα ακόμη ποια είναι η σκοπιμότητα της ανάπτυξης αυτού του συστήματος. Η βασική του διαφορά πάντως από τα προηγούμενα συστήματα είναι η εξειδίκευσή του.

Και θα εξηγήσω αμέσως παρακάτω τι εννοώ.

B. ΕΥΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΟ ( ADAPTIVE) ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Αυτό αποτελείται από δύο είδη κυττάρων: τα Β-λεμφοκύτταρα και τα Τ-λεμφοκύτταρα. Και τα δύο αυτά είδη κυττάρων ανήκουν στα λευκά μας αιμοσφαίρια. Αυτά τα λευκά μας αιμοσφαίρια, στο σύνολό τους, αποτελούν όπως καταλαβαίνετε αυτό που λέμε ανοσοποιητικό ή ανοσολογικό σύστημα. Ας δούμε το ρόλο των λεμφοκυττάρων λοιπόν σήμερα στην αντιμετώπιση των εχθρών του οργανισμού. Θα μιλήσουμε για κάθε είδος ξεχωριστά. Θα αρχίσουμε με τα Β-λεμφοκύτταρα.

B1 . Β –λεμφοκύταρα

Τα Β-λεμφοκύτταρα παράγουν τα γνωστά μας αντισώματα . Αυτά είναι πρωτεΐνες ειδικές για την αντιμετώπιση διαφόρων αντιγόνων (άλλων δηλαδή πρωτεϊνών, που βρίσκονται στα τοιχώματα των ιών κ.λ.π) .

Αυτά τα αντισώματα έχουν δύο άκρα. Το ένα άκρο βρίσκεται επάνω στο Β-λεμφοκύτταρο και το άλλο «κολλάει» (πρόσδεση) σε κάποιο αντιγόνο.

Κάθε Β-λεμφοκύτταρο φτιάχνει αντισώματα που έχουν μόνο ενός είδους προσδετική περιοχή , δηλαδή περιοχή ειδική για την πρόσδεση σε ένα και μόνο ειδικό αντιγόνο.

Αυτά τα αντισώματα βρίσκονται στην επιφάνεια του Β-κυττάρου ( BCRs: B cell receptors) κατά εκατοντάδες και λειτουργούν σαν κεραίες που θα ειδοποιήσουν το κύτταρο ότι το ειδικό αυτό αντιγόνο βρίσκεται στην περιοχή.

Αν τώρα το αντίσωμα προσδεθεί στο ειδικό αυτό αντιγόνο, αμέσως ερεθίζεται το κύτταρο να διπλασιασθεί σε μέγεθος και να χωρισθεί σε δύο θυγατρικά κύτταρα. Τα θυγατρικά κύτταρα με τη σειρά τους χωρίζονται το κάθε ένα σε δύο άλλα κ.ο.κ. έως ότου σε μία περίπου εβδομάδα ( κάθε κύκλος μεγαλώματος και διπλασιασμού κρατάει περίπου 12 ώρες) ένας ολόκληρος κλώνος από 20.000 περίπου ολόϊδια κύτταρα εξειδικευμένα για το ίδιο αυτό ειδικό αντιγόνο θα έχει παραχθεί, με αποτέλεσμα να παράγονται τεράστιες ποσότητες αντισωμάτων στο αίμα και τους ιστούς.

Με λίγα λόγια όταν ένα Β-λεμφοκύτταρο αναγνωρίσει το ειδικό του αντιγόνο, επιλέγεται για να δημιουργήσει ένα κλώνο Β-λεμφοκυττάρων που θα έχουν όλα υποδοχείς για την αναγνώριση του ίδιου αυτού ειδικού αντιγόνου.

Παρ όλα αυτά, χρειαζόμαστε περίπου 100 εκατομμύρια αντισώματα για να προφυλαχτούμε από όλα τα μικρόβια και τους ιούς που μας απειλούν. Και αυτό δεν μπορεί να γίνει μόνον με τη «κλωνοποίηση» των Β-λεμφοκυττάρων που περιγράψαμε πιο πάνω. Το ερώτημα πώς τα καταφέρνουν τα Β-λεμφοκύτταρα να το πετυχαίνουν αυτό παρέμενε άλυτο έως το 1977 οπότε και λύθηκε από τον ερευνητή Susumu Tonegawa ο οποίος τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ για την ανακάλυψή του αυτή.

Η διαδικασία διαφοροποίησης των κυττάρων αυτών ώστε να είναι ικανά να παράγουν τόσο μεγάλο αριθμό διαφορετικών αντισωμάτων είναι όμως αρκετά πολύπλοκη και δυσνόητη για τους αμύητους στη βιολογία και την ιατρική, γιαυτό και δεν κρίνω σκόπιμο να σας κουράσω αναλύοντάς την.

Θα συνεχίσουμε λοιπόν με το ερώτημα: Πώς λειτουργούν αυτά τα αντισώματα?

Τα αντισώματα αυτά βγαίνουν από τα Β-λεμφοκύτταρα και λειτουργούν σαν γέφυρες που ενώνουν τους εισβολείς ( βακτήρια και ιούς συνήθως) με τα κύτταρα του ανοσοποιητικού. Το ένα τμήμα τους δηλαδή ( περιοχή Fab – antigen binding region-) ενώνεται με τον εισβολέα, ενώ το άλλο τμήμα τους ( περιοχή Fc- constant region-) ενώνεται με την επιφάνεια κυττάρων του ανοσοποιητικού, όπως τα μακροφάγα ή τα ουδετερόφιλα (έμφυτο ανοσοπ. σύστημα). Η κατασκευή αυτής της Fc περιοχής είναι αυτή που καθορίζει το είδος (κλάση) του αντισώματος (π.χ. IgG ή IgA). Με την ένωση αυτή αφενός έρχεται κοντά στο κύτταρο του ανοσοποιητικού ο εισβολέας και ακινητοποιείται προκειμένου εύκολα να φαγοκυτταρωθεί και αφετέρου αυξάνει ακόμη περισσότερο η φαγοκυτταρική ικανότητα αυτών των κυττάρων.

Πώς όμως ξέρει το Β- λεμφοκύτταρο ποιο είδος αντισώματος πρέπει να φτιάξει σε κάθε περίπτωση ( περιοχή Fc)? Σ’ αυτό βοηθούν οι κυτοκίνες που παράγονται από τα Τ βοηθητικά λεμφοκύτταρα (Τhs).Αυτές είναι χημικές ουσίες που κατευθύνουν τα Β λεμφοκύτταρα στην παραγωγή του ενός ή του άλλου είδους αντισώματος.

Το ίδιο το Β-λεμφοκύτταρο από την άλλη, ενεργοποιείται όταν εισβολέας ενωθεί με υποδοχέα του γιατί η ένωση αυτή πυροδοτεί σήματα προς τον πυρήνα του λεμφοκυττάρου. Τα σήματα αυτά ενισχύονται ακόμη περισσότερο από την ένωση σε άλλον ειδικό υποδοχέα του τοιχώματος του λεμφοκυττάρου κλασμάτων του συμπληρώματος τα οποία έχουν κολλήσει επάνω σε εισβολείς, προκειμένου να τους καταστρέψουν (το ανοσολογικό μας σύστημα 3η συνέχεια). Αποτέλεσμα είναι η παραγωγή περισσοτέρων αντισωμάτων.

Άλλη μία όμως σημαντική λειτουργία των αντισωμάτων είναι η εξής: Κάποια αντισώματα που ονομάζονται «αδρανοποιητικά» ( neutralizing) μπορούν να προσκολληθούν στους ιούς όσο αυτοί βρίσκονται ακόμη έξω από τα κύτταρα και να εμποδίσουν έτσι την είσοδό τους μέσα σε αυτά,  αφήνοντάς τους βορρά στα φαγοκύτταρα! (μακροφάγα και ουδετερόφιλα). Αν όμως ο ιός προλάβει και μπει μέσα σε ένα κύτταρο, τα αντισώματα δεν μπορούν να τον φθάσουν και έτσι ο ιός πολλαπλασιάζεται καταστρέφοντας το κύτταρο. Το πρόβλημα αυτό η μητέρα φύση έλυσε με τα Τ-λεμφοκύτταρα. Γι αυτά όμως θα μιλήσουμε στην επόμενη συνάντησή μας…..

Ο μυστικός κόσμος του κορμιού μας (5)

Το ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΟ μας ΣΥΣΤΗΜΑ (5η συνέχεια)

Συνεχίζοντας τη περιγραφή του "αγώνα".... θα μιλήσουμε σήμερα για δύο ακόμη είδη παικτών του έμφυτου ανοσολογικού μας συστήματος, τα ουδετρόφιλα και τα ΝΚ, ολοκληρώνοντας έτσι το τρόπο δράσης αυτής της "ομάδας" του ανοσοποιητικού μας συστήματος . 

Α. ΕΜΦΥΤΟ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Α3 Ουδετερόφιλα

Τα ουδετερόφιλα βγαίνουν έξω από τα αγγεία έτοιμα για να καταστρέψουν τον εχθρό αλλά δυστυχώς, κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, δημιουργείται πάντα βλάβη στους γύρω ιστούς. Προκειμένου να μειωθεί αυτό το κακό, τα ουδετερόφιλα είναι προγραμματισμένα να αυτοκτονούν(!!) γρήγορα, ζουν μόνο 5 περίπου ημέρες (ο τρόπος αυτός αυτοκτονίας λέγεται απόπτωση). Άλλωστε αν χρειασθούν περισσότερα, υπάρχουν πάρα πολλά από αυτά έτοιμα μέσα στο αίμα, περίπου 100 δισεκατομμύρια από αυτά παράγονται κάθε ημέρα στον μυελό των οστών μας. Μέσα στα αγγεία τα ουδετερόφιλα παραμένουν ανενεργά και τρέχουν με μεγάλη ταχύτητα μέσα στο αίμα μας, έως ότου χρειασθεί να δράσουν.

Όταν υπάρξει είσοδος μικροβίων σε κάποια περιοχή του σώματος , τα μακροφάγα που καιροφυλακτούν εκεί, με παραγωγή κυτοκινών ειδοποιούν ότι εμφανίσθηκε εχθρός (όπως περιγράψαμε στην προηγούμενη κουβέντα μας). Τα ενδοθηλιακά κύτταρα των γειτονικών αγγείων (τα κύτταρα δηλαδή υπενθυμίζω, που επαλείφουν το εσωτερικό των αγγείων μας) παίρνοντας τα σήματα αυτά αρχίζουν μέσα σε έξι περίπου ώρες να "εκφράζουν" (βγάζουν, δηλαδή) στην επιφάνειά τους μία πρωτεΐνη που λέγεται σελεκτίνη η οποία δρα σαν ελαφριά κόλλα και μειώνει κατά πολύ, τραβώντας κοντά της τα ουδετερόφιλα, την ταχύτητά τους.

Στο διάστημα αυτό τώρα, της αργής διαδρομής τους από τα αγγεία της περιοχής της εχθρικής εισβολής, τα ουδετερόφιλα αντιλαμβάνονται καλύτερα τα χημικά σήματα της φλεγμονής που φθάνουν έως εκεί από τους υπόλοιπους παίκτες του ανοσοποιητικού,(όπως το κλάσμα C5a του συμπληρώματος κ.α.) και "εκφράζουν" αμέσως στην επιφάνειά τους μία πρωτεΐνη που λέγεται ιντεγκρίνη (ήδη αποθηκευμένη μέσα στο κύτταρο για να υπάρχει έτοιμη σε πρώτη ζήτηση).

Η πρωτεΐνη αυτή αντιδρώντας τώρα με ουσίες του ενδοθηλίου των αγγείων κολλάει το ουδετερόφιλο και σταματάει τελείως την ροή του μέσα στο αίμα.

Τώρα το ουδετερόφιλο σταματημένο πια μπορεί να αντιληφθεί καλά όλα τα χημικά σήματα φλεγμονής που υπάρχουν τριγύρω,(κλάσματα συμπληρώματος και πρωτεΐνες του τοιχώματος των μικροβίων που πετούν στη περιοχή τα μακροφάγα μετά τη φαγοκυττάρωση, όπως το αμινοξύ formyl methionine που απαντάται σχεδόν αποκλειστικά στα βακτήρια). Βγαίνει λοιπόν ανάμεσα από τα ενδοθηλιακά κύτταρα των αγγείων στους ιστούς και ακολουθώντας αυτά τα χημικά σήματα βρίσκει την περιοχή της μάχης.

Το ότι χρειάζονται τρεις διαφορετικές ουσίες ( σελεκτίνη, ιντεγκρίνη , f-met) προκειμένου τα ουδετερόφιλα να εγκαταλείψουν τα αγγεία και να βγούν στους ιστούς, αποτελεί ένα τρόπο διαφύλαξης των ιστών από την καταστροφή που μία μαζική έξοδος ουδετερόφιλων θα μπορούσε να τους προκαλέσει, αφού όπως είπαμε δυστυχώς η δράση τους δεν βλάπτει μόνο τα μικρόβια αλλά και τους ιστούς μας. Οι συγκεκριμένοι παίκτες, θα μπορούσαμε να πούμε, δεν χτυπούν μόνον καλά τη μπάλα, καταστρέφουν και το χορτάρι δυστυχώς του γηπέδου….

Α4. ΝΚ (Νatural Killers)

Τα ΝΚ κύτταρα (αρκετά «μυστήρια» προς το παρόν κύτταρα) προέρχονται από τα βλαστικά κύτταρα του μυελού, ανήκουν στην οικογένεια των λευκών αιμοσφαιρίων που λέγονται λεμφοκύτταρα, αλλά περιέχουν, σε αντίθεση με αυτά, κοκκία γεμάτα χημικά και ένζυμα με τα οποία μπορούν να καταστρέφουν βακτήρια, παράσιτα, μύκητες, κύτταρα προσβεβλημένα από ιούς και καρκινικά κύτταρα αναγκάζοντάς τα αυτοκτονήσουν.

Λειτουργούν και αυτά, εγκαταλείποντας το αίμα, στους ιστούς, στην περιοχή της φλεγμονής, είναι όμως ανομοιογενή (διάφορα είδη ΝΚ με διαφορετικές ιδιότητες)

Το μυστήριο είναι πώς τα καταφέρνουν να γνωρίζουν τί να καταστρέψουν! Γιατί δεν έχει βρεθεί για αυτά μηχανισμός που να μοιάζει με αυτούς που χρησιμοποιούν τα άλλα κύτταρα του ανοσοποιητικού (το πρόβλημα είναι ακόμη υπό έρευνα και δεν έχει νόημα να σας κουράσω με όλες τις τρέχουσες υποθέσεις).

Είναι πανέξυπνα κύτταρα που δεν χρειάζονται εκπαίδευση για να μην επιτίθενται κατά του εαυτού μας, και λειτουργούν και σαν Τ- λεμφοκύτταρα δολοφόνοι και σαν Τ- βοηθητικά λεμφοκύτταρα (κύτταρα για τα οποία θα μιλήσουμε σε άλλη μας συνάντηση. Λειτουργούν δηλαδή και σαν εργοστάσια παραγωγής κυτοκινών, κυρίως ιντερφερόνης γ). Οι κυτοκίνες, θυμίζω, είναι χημικές ουσίες που χρησιμεύουν στο να ειδοποιούν άλλα κύτταρα του ανοσοποιητικού να έρθουν στη περιοχή της….μάχης.

Ελπίζοντας να μη σας κούρασα πολύ, σας αποχαιρετάω μέχρι την επόμενη συνάτησή μας που θα αφορά την άλλη μεγάλη ομάδα παικτών του ανοσοποιητικού μας : το "ευπροσάρμοστο ανοσολογικό σύστημα". 

Ο μυστικός κόσμος του κορμιού μας (4)

To ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΌ μας ΣΥΣΤΗΜΑ (4η συνέχεια)

Γειά σας

Το ματς των παικτών του ανοσοποιητικού μας είναι ένα δύσκολο ματς, όπως σας έχω ήδη πει γιαυτό θα πρέπει και εσείς με την ανάλογη υπομονή να το παρακολουθήσετε. Πιστέψτε με, αξίζει τον κόπο…. Εγώ από τη μεριά μου θα κάνω ότι είναι δυνατόν για να σας το κάνω όσο περισσότερο ενδιαφέρον μπορώ.

Συνεχίζοντας λοιπόν τη περιγραφή του έμφυτου ανοσολογικού μας συστήματος θα μιλήσουμε σήμερα για τα φαγοκύτταρα. Αυτά είναι τα μακροφάγα και τα ουδετερόφιλα. Τα κύτταρα αυτά λέγονται φαγοκύτταρα επειδή μπορούν και τρώνε εχθρικά κύτταρα.

Θα αναλύσουμε πρώτα τον ρόλο που παίζουν στο «παιχνίδι» του ανοσοποιητικού μας τα μακροφάγα.

Α. ΕΜΦΥΤΟ ΑΝΟΣ. ΣΥΣΤΗΜΑ

Α2. Μακροφάγα

Τα κύτταρα αυτά παράγονται όπως όλα τα λευκά μας αιμοσφαίρια στο μυελό των οστών μας, και βγαίνουν στη κυκλοφορία ως μονοκύτταρα. Δύο περίπου εκατομμύρια από αυτά τα κύτταρα κυκλοφορούν ανά πάσα στιγμή στο σώμα μας. Παραμένουν τρεις περίπου ημέρες στο αίμα και κυκλοφορούν μέσα στα τριχοειδή (τα πολύ μικρά αγγεία μας δηλαδή) ψάχνοντας για μικροσχάσεις ανάμεσα στα ενδοθηλιακά κύτταρα των τριχοειδών (τα κύτταρα δηλαδή που επαλείφουν το εσωτερικό των αγγείων μας). Από αυτές τις σχάσεις βγαίνουν στου ιστούς όπου και ωριμάζουν ως μακροφάγα.

Εκεί τα μακροφάγα κάνουν δουλειά «σκουπιδιάρη» μαζεύοντας ότι άχρηστο βρουν, σε αναμονή κάποιου σήματος από άλλα κύτταρα του ανοσοποιητικού, όπως τα ΝΚ και τα Τ-λεμφοκύτταρα, που παράγουν μια χημική ουσία που λέγεται ιντερφερόνη (INF γ) σαν ειδοποίηση ότι εχθρικός εισβολέας έχει περάσει τους εξωτερικούς φραγμούς.

Μόλις συμβεί κάτι τέτοιο τα μακροφάγα ενεργοποιούνται και εκφράζουν (εμφανίζουν δηλαδή) στο τοίχωμά τους κάποια μόρια (λέγονται "II ΜΗC") που χρησιμεύουν σαν πίνακες επάνω στους οποίους τα πανέξυπνα αυτά κύτταρα θα αναρτήσουν κάποια στοιχεία του εχθρού (εχθρικά αντιγόνα), όταν αυτός πλησιάσει και καταφέρουν να φάνε κανένα, προκειμένου να ειδοποιήσουν με αυτό το τρόπο τα Τ- βοηθητικά λεμφοκύτταρα (είδος κυττάρων του ευπροσάρμοστου ανοσολογικού μας συστήματος) να δουν από μακριά το είδος του εχθρού και να έρθουν για βοήθεια στη περιοχή!….

Αν τώρα καταστραφούν αρκετά μικρόβια στη περιοχή από τα διάφορα κύτταρα του ανοσοποιητικού, χημικές ουσίες που βγαίνουν από τα κατεστραμμένα μικρόβια (LPS, Manose),αλλά και άλλες που εκκρίνονται από τα άλλα κύτταρα του ανοσοποιητικού, λειτουργούν σαν σήματα εχθρικά για τα μακροφάγα και τα κάνουν να ενεργοποιηθούν ακόμη περισσότερο, γίνονται υπερενεργοποιημένα, αυξάνονται σε μέγεθος, αυξάνεται η φαγοκυτταρική τους ικανότητα και εκκρίνουν ουσίες οι οποίες

1. Αυξάνουν την κυκλοφορία στην περιοχή και οδηγούν σε ερυθρότητα.

2. Κάνουν κάποια από τα κύτταρα του τοιχώματος των αγγείων να συσταλούν με αποτέλεσμα να αυξηθούν τα κενά μεταξύ των κυττάρων αυτών και υγρό να βγεί από τα αγγεία προς τους ιστούς δημιουργώντας οίδημα (πρήξιμο).

3. Ερεθίζουν νεύρα στους κοντινούς ιστούς στέλνοντας σήματα πόνου στον εγκέφαλο ειδοποιώντας μ΄αυτόν τον τρόπο πως κάτι συμβαίνει στην περιοχή.

Εκτός όμως από αυτές τις χημικές ουσίες που συστέλλουν τα κύτταρα των τριχοειδών και προκαλούν τον νευρικό ερεθισμό , τα μακροφάγα εκκρίνουν και κυτοκίνες. Αυτές είναι πρωτεΐνες αγγελιοφόροι που μοιάζουν με ορμόνες και βοηθούν την επικοινωνία ανάμεσα στα κύτταρα του ανοσοποιητικού. Κάποιες από αυτές λοιπόν ειδοποιούν μακροφάγα και άλλα κύτταρα του ανοσοποιητικού που κυκλοφορούν σε κοντινά τριχοειδή πως στην περιοχή γίνεται μάχη και επηρεάζουν αυτά τα κύτταρα να εγκαταλείψουν τα τριχοειδή και να ριχτούν και αυτά στη μάχη πράγμα που οδηγεί στη γνωστή σε όλους μας φλεγμονή (πολλή ερυθρότητα,δηλαδή, πρήξιμο  και πόνος) .

Ελπίζω να καταλάβατε τώρα γιατί πρήζεται, πονάει και κοκκινίζει ο λαιμός σας όταν κάποιο μικρόβιο εγκατασταθεί εκεί.

Μη μου πείτε πως το πράγμα δεν γίνεται όλο και πιο ενδιαφέρον!.... Σας το είπα από την αρχή πως αυτό το «ποδοσφαιρικό παιχνίδι» είναι από τα πιο ενδιαφέροντα που θα μπορούσε να παρακολουθήσει κανείς….

Ως την επόμενη συνέχεια σας χαιρετάω με αγάπη.

Σημ. 1.Στις φωτογραφίες βλέπετε τα τρία στάδια ενεργοποίησης των μακροφάγων. Τα μακροφάγα είναι βέβαια λευκά αιμοσφαίρια και σαν τέτοια είναι άχρωμα, αλλά εγώ έβαλα λίγο χρώμα για να αποτυπωθούν λίγο καλύτερα οι εικόνες στη μνήμη σας.
          2.Στο τελεταίο σκίτσο βλέπετε πώς γίνεται η φαγοκυττάρωση: το κύτταρο υποχωρεί κλείνοντας μέσα του τον εχθρό (μικρόβιο) και σιγά- σιγά τον κυκλώνει, τον κλείνει τελικά μέσα του και τον ....καταπίνει! 

Ο μυστικός κόσμος του κορμιού μας (3)

Το ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΟ μας ΣΥΣΤΗΜΑ (3η συνέχεια)

Γεια σας

Θα αρχίσω σήμερα να σας εξηγώ όσο πιο απλά μπορώ το περίπλοκο παιγνίδι των κυττάρων του ανοσοποιητικού μας συστήματος.

Θα αρχίσουμε από το έμφυτο ανοσολογικό μας σύστημα. Όπως είπαμε αυτό αποτελείται από τα φαγοκύτταρα, τα ΝΚ κύτταρα και τις πρωτεΐνες του συμπληρώματος. Ας ξεκινήσουμε με αυτές τις τελευταίες.

Α. ΕΜΦΥΤΟ ΑΝΟΣ. ΣΥΣΤΗΜΑ 

Α 1. Πρωτεΐνες συμπληρώματος:

Είναι μία ομάδα πολλών πρωτεϊνών με ονόματα όπως C3,C4, κ.λ.π. που δρουν όλες μαζί σαν ομάδα. Όταν ένας εχθρός εμφανισθεί (μικρόβιο), η πρώτη στη σειρά πρωτεΐνη σπάει σε μικρότερα κομμάτια και αυτό διεγείρει με τη σειρά όλες τις πρωτεΐνες της ομάδας, που σπάνε και αυτές με τη σειρά τους η μία μετά την άλλη και καθώς τα κομμάτια αυτά «κολλάνε» μεταξύ τους επάνω στο μικρόβιο, με τις χημικές ουσίες που βγαίνουν από αυτά, ανοίγουν τρύπα στο τοίχωμα του μικροβίου και το καταστρέφουν.

Σε άλλη περίπτωση (ανάλογα με το είδος του εχθρού) τα κομμάτια της πρώτης στη σειρά πρωτεΐνης (C3), αντί να ξεκινούν αυτόν τον καταρράκτη διάσπασης όλων των πρωτεϊνών της ομάδας, ενώνονται με μία άλλη πρωτεΐνη του αίματος και κολλάνε επάνω στο εχθρικό κύτταρο αλλάζοντας έτσι την εξωτερική του όψη. Η αλλαγή αυτή κάνει το εχθρικό κύτταρο αναγνωρίσιμο από τα φαγοκύτταρα (λειτουργεί δηλαδή σαν αντίσωμα, όπως θα πούμε παρακάτω) για να το.... καταπιούν αυτά και να το εξαφανίσουν!

Συγχρόνως, από τις χημικές ουσίες που παράγονται από τη διάσπαση σε μικρότερα κομμάτια των πρωτεϊνών του συμπληρώματος, όσες περισσεύουν μετά τη καταστροφή του μικροβίου και χύνονται τριγύρω, δρουν χημειοτακτικά, δηλαδή λειτουργούν σαν χημικά σήματα που ειδοποιούν και άλλα κύτταρα του ανοσοποιητικού να έρθουν στη περιοχή για βοήθεια.

Πώς σας φάνηκαν οι πρώτες αυτές πληροφορίες; Δεν είναι εκπληκτικές; Και που να τα ακούσετε όλα έως το τέλος….

Θα σας αφήσω όμως να ….χωνέψετε καλά τις καινούργιες γνώσεις και θα συνεχίσουμε την επόμενη φορά.

Έως τότε αρχίστε να σκέφτεστε ότι το σώμα μας είναι μία ολόκληρη εκπληκτική κοινωνία τρισεκατομμυρίων πανέξυπνων κυττάρων, που η νοημοσύνη τους θα σας αφήσει άφωνους. Γιαυτό θα πρέπει να το αντιμετωπίζουμε με μεγαλύτερο σεβασμό και φροντίδα, και όχι να το καταστρέφουμε με χίλιους τρόπους, όπως γίνεται συνήθως

Με τις καλύτερες ευχές μου για μία όμορφη ημέρα.

Σημ. Οι σερπαντίνες με τα διάφορα χρώματα που βλέπετε στη φωτογραφία είναι διάφορες πρωτείνες.

Ο μυστικός κόσμος του κορμιού μας (2)

Αν και δεν σας βλέπω πολύ πρόθυμους να μάθετε πώς δουλεύει ο οργανισμός σας εγώ θα επιμένω να σας δίνω τις απαραίτητες πληροφορίες, γιατί είμαι σίγουρη πως κάποια στιγμή θα τις χρειαστείτε και τότε θα καταλάβετε τη χρησιμότητά τους. Αν δεν ξέρετε πώς δουλεύουν τα τρισεκατομμύρια κύτταρα που αποτελούν το κορμί σας και πώς συνεργάζονται αυτά για να είσαστε γεροί, δεν θα καταλάβετε ποτέ τι πρέπει να κάνετε για να τα βοηθήσετε να κάνουν καλά τη δουλειά που τους όρισε η φύση και θα συνεχίσετε να τα εμποδίζετε και να τα καταστρέφετε, πράγμα που κάνετε οι περισσότεροι , χωρίς να το καταλαβαίνετε.

Το ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΟ μας ΣΥΣΤΗΜΑ (2η συνέχεια)

Συνεχίζοντας λοιπόν τα όσα είχαμε πει την προηγούμενη φορά για το ανοσολογικό μας σύστημα πρέπει να επισημάνουμε πως το ευπροσάρμοστο ανοσολογικό σύστημα είναι πολύ πιο πολύπλοκο ως προς τη λειτουργία του ενώ αντίθετα το έμφυτο ανοσολογικό μας σύστημα είναι αρκετά απλό. Όμως αυτό το τελευταίο, αν και απλό, είναι που παίζει τον ρόλο του προπονητή στην ομάδα των κυττάρων του ανοσοποιητικού όπως ανακάλυψαν σχετικά πρόσφατα οι επιστήμονες.

Τα κύτταρα του έμφυτου ανοσολογικού συστήματος (μακροφάγα, ουδετερόφιλα και ΝΚ) διαθέτουν υποδοχείς που όχι μόνο διακρίνουν τα συνήθη παθογόνα για τον άνθρωπο ( βακτήρια, ιούς, μύκητες, παράσιτα) αλλά και μπορούν να διακρίνουν πότε ένα ασύνηθες ( μη γνωστό) παθογόνο βλάπτει τα ανθρώπινα κύτταρα. Με λίγα λόγια είναι αυτά που «αισθάνονται» τον κίνδυνο και ενεργοποιούν το υπόλοιπο ανοσοποιητικό σύστημα, μαζεύοντας πληροφορίες για τον εισβολέα και στην συνέχεια φτιάχνοντας ένα πλάνο δράσης . Ποια δηλαδή όπλα να ενεργοποιηθούν και πού ακριβώς μέσα στο σώμα θα πρέπει αυτά να δράσουν.

Αντίθετα τα κύτταρα του ευπροσάρμοστου ανοσολογικού μας συστήματος (Β και Τ λεμφοκύτταρα) αν και είναι ικανά να παράγουν τεράστια ποικιλία αντισωμάτων εναντίον άλλων μορίων, δεν γνωρίζουν καθόλου ποια από αυτά τα μόρια είναι επικίνδυνα ή όχι για τον οργανισμό.

Έτσι το «παιχνίδι» παίζεται ουσιαστικά με αρχηγό το έμφυτο ανοσολογικό μας σύστημα. Το πώς θα το συζητήσουμε την επόμενη φορά….

Όλα αυτά τα κύτταρα και των δύο συστημάτων (έμφυτο και ευπροσάρμοστο), είναι είδη κυττάρων που ανήκουν στα γνωστά σε όλους μας λευκά μας αιμοσφαίρια. Αυτά τα λευκά μας αιμοσφαίρια είναι υπεύθυνα για την άμυνα του οργανισμού μας εναντίον κάθε εχθρικού εισβολέα. Γιαυτό και αυξάνονται κάθε φορά που κάποιο μικρόβιο μπαίνει και απειλεί το σώμα μας (παθαίνουμε δηλ. κάποια λοίμωξη).

Από την επόμενη συνάντησή μας θα αρχίσουμε να αναλύουμε σιγά-σιγά το πώς όλοι αυτοί οι παίκτες παίζουν το παιχνίδι της άμυνας του οργανισμού μας. Είναι, σας βεβαιώνω, τρομερά ενδιαφέρον….

Προς Θεού!... μη παρεξηγηθείτε φίλοι Παναθηναϊκοί, Αεκτζήδες, κ.λ.π... με τη σημερινή φωτογραφία.  Είπαμε, προηγείται ο Ολυμπιακός ως ομάδα του γιού μου, τι να κάνουμε.....( προσπαθώ να τον δελεάσω για να διαβάσει και εκείνος λίγο, όπως καταλαβαίνετε). 

Ο μυστικός κόσμος του κορμιού μας (1)

Νομίζω πως όλοι ενδιαφέρονται να μάθουν πώς λειτουργεί το σύστημα που μας βοηθάει να αντιμετωπίζουμε τους εχθρούς του οργανισμού μας, το γνωστό ανοσοποιητικό ή ανοσολογικό μας σύστημα. Θα προσπαθήσω σε αυτή και τις επόμενες συναντήσεις μας, με τη βοήθεια του πολύ καλογραμμένου βιβλίου που βλέπετε στη διπλανή εικόνα, να σας βοηθήσω να το κατανοήσετε αυτό με όσο πιο απλό τρόπο μπορώ.

Το ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΟ μας ΣΥΣΤΗΜΑ

Το ανοσολογικό είναι το αμυντικό σύστημα του οργανισμού όπως όλοι γνωρίζουμε.

Ο λόγος που κάνει δύσκολη την μελέτη της ανοσολογίας είναι ότι το ανοσοποιητικό είναι ουσιαστικά ένα «δίκτυο» με πολλούς διαφορετικούς παράγοντες, που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους.

Το να εξετάζει κανείς μεμονωμένους τους διάφορους παράγοντες κάνει δύσκολη την κατανόηση, γιατί μοιάζει με το να παρακολουθεί σε ένα ποδοσφαιρικό αγώνα τις κινήσεις ενός μόνο παίκτη, πράγμα που δεν έχει νόημα. Το ανοσοποιητικό λειτουργεί ακριβώς όπως μία ποδοσφαιρική ομάδα, όπως μας λέει o Lauren Sompayrac, πρώην καθηγητής βιολογίας του πανεπιστημίου του Colorado στο πολύ καλογραμμένο βιβλίο του «How the immune system works». Είναι ένα δίκτυο παικτών που συνεργάζονται για να γίνουν κάποια πράγματα στον οργανισμό και το να κοιτάει κανείς μεμονωμένα έναν από τους παίκτες δεν βγάζει νόημα. Χρειαζόμαστε μία γενικότερη εικόνα για να κατανοήσουμε καλύτερα τι γίνεται.

Ας πάρουμε λοιπόν μία μικρή γενική ιδέα της λειτουργίας του ανοσοποιητικού μας.

1. ΦΥΣΙΚΟΙ ΦΡΑΓΜΟΙ

Η πρώτη γραμμή άμυνας εναντίον των εισβολέων είναι οι φυσικοί φραγμοί, δηλαδή το δέρμα μας (2 περίπου τετρ. μ.) και οι βλεννογόνοι του πεπτικού, αναπνευστικού και γεννητικού μας συστήματος (400 περίπου τετρ. μ.)

2. ΕΜΦΥΤΟ ( ΙΝΝΑΤΕ) ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Η δεύτερη γραμμή είναι το «έμφυτο» (innate) ανοσολογικό μας σύστημα, που αντιμετωπίζει κάθε εισβολέα μόλις αυτός καταφέρει να περάσει τους φυσικούς φραγμούς. Ονομάσθηκε έτσι από τους ανοσολόγους επειδή είναι μία άμυνα που φαίνεται να έχουν όλα τα ζώα από φυσικού τους.

Το σύστημα αυτό αποτελείται από μία ομάδα «παικτών» που περιλαμβάνει κάποια από τα λευκά μας αιμοσφαίρια (τα φαγοκύτταρα - μακροφάγα και ουδετερόφιλα- και τα ΝΚ κύτταρα) και τις πρωτεΐνες του συμπληρώματος.

Και με τa τρία αυτά είδη παικτών ο οργανισμός μας καταφέρνει να καταστρέφει ξένα ή άχρηστα κύτταρα (μικρόβια, καρκινικά κύτταρα), ενώ κάποιοι από αυτούς τους παίκτες ειδοποιούν και άλλα κύτταρα του ανοσοποιητικού να πάρουν μέρος στην εξολόθρευση του εχθρού με τρόπους που θα αναλύσουμε μιαν άλλη φορά.

3. ΤΟ ΕΥΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΟ (ADAPTIVE) ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Το 99% των ζώων στη φύση τα καταφέρνουν με του δύο μηχανισμούς άμυνας που προαναφέραμε. Τους φυσικούς φραγμούς και το έμφυτο ανοσολογικό σύστημα.

Στα σπονδυλωτά όμως όπως εμείς, η μητέρα φύση οδήγησε και σε ένα τρίτο επίπεδο άμυνας το «ευπροσάρμοστο» (adaptive) ανοσολογικό σύστημα το οποίο μας προστατεύει από σχεδόν όλους του εισβολείς και κυρίως από τους ιούς, εναντίον των οποίων, όταν αυτοί κλειστούν μέσα στα κύτταρά μας, το έμφυτο ανοσολογικό μας σύστημα δεν είναι και τόσο αποτελεσματικό. Κανείς όμως δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα ακόμη ποια είναι η σκοπιμότητα της ανάπτυξης αυτού του συστήματος. Η βασική του διαφορά πάντως από τα προηγούμενα συστήματα είναι η εξειδίκευσή του.

Το πώς ακριβώς παίζουν το παιχνίδι τους οι παραπάνω παίκτες του ανοσοποιητικού μας θα το αναλύσουμε σε επόμενη κουβέντα μας……