Εγκέφαλος και μνήμη

Ο ιππόκαμπος είναι μία μικρή περιοχή στο κέντρο του εγκεφάλου, τα κύτταρα του οποίου μας βοηθούν να  βάλουμε κάποιο γεγονός και τα συναισθήματα που το συνοδεύουν στη μνήμη μας, ή να το ανασύρουμε αργότερα από αυτήν.

Τα πράσινα βαμμένα κύτταρα (φωσφορίζουσα πρωτεΐνη)
εγκεφάλου ποντικού δείχνουν πως βρίσκονται σε διέγερση

Πίστευαν παλαιότερα οι επιστήμονες πως αυτή η περιοχή του εγκεφάλου είναι η έδρα της μνήμης μας, αλλά η ιδέα αυτή εγκαταλείφθηκε στη συνέχεια από πολλούς, γιατί έρευνες έδειξαν πως σε άτομα που ο ιππόκαμπος είχε υποστεί κάποια βλάβη (κύτταρά του είχαν καταστραφεί), η μνήμη επανήλθε όταν  η βλάβη αποκαταστάθηκε και πάλι (νέα κύτταρα αντικατέστησαν τα παλιά κατεστραμμένα). Πράγμα που σημαίνει πως ο ιππόκαμπος είναι μάλλον η περιοχή του εγκεφάλου με την οποία έχουμε πρόσβαση στη μνήμη (όπου και να βρίσκεται αυτή) και όχι πως είναι ο ίδιος η έδρα της μνήμης.

Σε πρόσφατη έρευνα που έγινε σε ποντίκια,  διαπιστώθηκε πως όταν διεγείρονται
κύτταρα του ιπποκάμπου που βρίσκονται στο κάτω μέρος του, τα αρνητικά συναισθήματα που συνοδεύουν κάποια μνήμη γίνονται πιο έντονα, ενώ μειώνονται αυτά όταν διεγείρονται κύτταρα που βρίσκονται στο επάνω μέρος του ιπποκάμπου. Οι ερευνητές ελπίζουν τα αποτελέσματα αυτά της έρευνάς τους, αν και όταν διαπιστωθούν και στον ανθρώπινο εγκέφαλο, να γίνουν αιτία ανακάλυψης νέων φαρμάκων για τα άτομα που πάσχουν από μετατραυματικό σύνδρομο. Το σύνδρομο αυτό κατά το οποίο αρνητικά συναισθήματα που δημιουργήθηκαν στο παρελθόν από κάποιο τραυματικό γεγονός παιδεύουν τα άτομα συνεχώς και καταστρέφουν την καθημερινότητά τους.

Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας δεν δείχνουν, νομίζω, πως ο ιππόκαμπος αποτελεί την έδρα της μνήμης, όπως συνεχίζουν κάποιοι να υποστηρίζουν. Δείχνουν κατά την άποψή μου, πως ο εγκέφαλος, το υλικό αυτό όργανό μας, διαθέτει μηχανισμούς με τους οποίους οι μνήμες μας, οπουδήποτε και αν αυτές είναι καταγεγραμμένες, μπορούν να έχουν συναισθηματική φόρτιση ανάλογη με την λειτουργία του οργάνου. Οι ορμόνες της αντίδρασης του στρες, είναι γνωστό  πως, επηρεάζουν τη λειτουργία του ιπποκάμπου και μειώνουν την ικανότητά του πρόσβασης στη μνήμη (όπου και αν βρίσκεται αυτή).

Το γεγονός πως πρόσωπα που έχουν βρεθεί σε σοβαρά ατυχήματα (αυτοκινητιστικά ή άλλα) δεν θυμούνται το τραυματικό γεγονός όταν συνέρχονται από τον τραυματισμό, έχει αποδοθεί στη μεγάλη ποσότητα κορτιζόλης (ορμόνης του στρες) που παράγεται κατά το σοκ του ατυχήματος. Η μεγάλη ποσότητα της ορμόνης δεν επιτρέπει τη λειτουργία του ιπποκάμπου και το γεγονός δεν καταγράφεται στη μνήμη…

Τώρα, λοιπόν, που ερευνητές βρήκαν τρόπο να καταγράψουν τη διέγερση των κυττάρων του ιπποκάμπου με μία μέθοδο που λέγεται «οπτογενετική»*, μένει επόμενοι ερευνητές να ελέγξουν αν οι ορμόνες του στρες παίζουν κάποιο ρόλο στη διέγερση αυτών των κυττάρων. Μήπως δηλαδή είναι αυτές που κάνουν τα κύτταρα του κάτω μέρους του ιπποκάμπου να διεγείρονται περισσότερο από τα επάνω στην καταγραφή ή την ανάσυρση κάποιας μνήμης, κάνοντας έτσι την ανάμνηση αυτή περισσότερο ή λιγότερο τραυματική…

Τεράστιο το ερευνητικό πεδίο σε αυτόν τον τομέα! Περιμένουμε με μεγάλη ανυπομονησία τα επόμενα αποτελέσματα.

Με αγάπη

*Με τη βοήθεια μιας πρωτεΐνης που φωσφορίζει (πράσινη στην εικόνα) όταν διεγείρονται τα κύτταρα που την περιέχουν.