Ο μυστικός κόσμος του κορμιού μας (26)

Ο καθρέφτης του εγκεφάλου μας

Γεια σας

Πριν λίγο καιρό, στη στήλη της διαχείρισης των συναισθημάτων, σας είχα μιλήσει για την ικανότητα να συμπάσχει κανείς με τους γύρω του (empathy) και πόσο αυτό βοηθάει την δική του υγεία. Σήμερα αποφάσισα να σας εξηγήσω το πώς λειτουργεί ο εγκέφαλός μας σε αυτή την περίπτωση και γιατί.

Οι σχετικά πρόσφατες έρευνες που έχουν γίνει σε πιθήκους, έδειξαν πως υπάρχουν νευρικά κύτταρα (νευρώνες) στον εγκέφαλό τους,  που διεγείρονται και λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο, είτε κάνουν οι πίθηκοι κάποια λειτουργία, είτε παρακολουθούν (βλέπουν) αυτοί άλλους πιθήκους να κάνουν το ίδιο πράγμα, ακόμη και αν απλά τους ακούνε να κάνουν την ίδια λειτουργία!!! Τα νευρικά αυτά κύτταρα ονομάστηκαν κύτταρα καθρέφτες.

Οι έρευνες που μέχρι τώρα έχουν γίνει, όσον αφορά την επίδραση της όρασης, δείχνουν πως αυτό συμβαίνει, με τις κινήσεις των χεριών, αλλά και του στόματος. Περισσότερο μάλιστα διεγείρονται τα νευρικά κύτταρα αυτού που παρακολουθεί, όταν οι κινήσεις του στόματος του άλλου αφορούν γκριμάτσες επικοινωνίας, και λιγότερο κινήσεις του στόματος που έχουν σχέση με την επεξεργασία της τροφής (μάσημα, ρούφηγμα κ.λπ).

Τα πειράματα έχουν καταλήξει, πως παρόμοια νευρικά κύτταρα υπάρχουν και στον ανθρώπινο εγκέφαλο (Risolatti 2005). Αυτό εξηγεί το γιατί το χασμουρητό είναι τόσο κολλητικό, όπως και το γέλιο.

Το ερώτημα όμως είναι το γιατί υπάρχουν αυτά τα νευρικά κύτταρα στον εγκέφαλό μας. Σύμφωνα με μία θεωρεία, με τον τρόπο αυτό, μπορεί να αντιλαμβάνεται κανείς την κατάσταση των άλλων σαν να την βιώνει ο ίδιος, πράγμα που βοηθάει την επικοινωνία μας ακόμη και χωρίς να μιλάμε και ανοίγει καινούργιους νευρικούς δρόμους στον εγκέφαλο απλά παρακολουθώντας τους άλλους ανθρώπους γύρω μας, πράγμα που βοηθάει την εξέλιξη του είδους.

Το ερώτημα είναι όμως, το γιατί αυτή η επικοινωνία με τα νευρικά αυτά κύτταρα καθρέφτες. που έχει βρεθεί ερευνητικά πως βοηθάει στην καταπολέμηση του στρες, προάγει την υγεία μας, ακόμη και αν το συναίσθημα για το οποίο συμπάσχουμε είναι αρνητικό. 
Αυτά τα νευρικά κύτταρα μας ενώνουν τόσο σωματικά, όσο και ψυχικά. Όταν βλέπουμε δηλαδή κάποιον να κάνει κάποια κίνηση, σε κάποιο βαθμό είναι σαν να κάνουμε τη κίνηση και εμείς οι ίδιοι, ενώ όταν τον βλέπουμε να υποφέρει είναι λίγο σαν να υποφέρουμε και εμείς. 
Είναι άραγε αυτά τα νευρικά κύτταρα ένας τρόπος με τον οποίο ο εγκέφαλός μας βοηθάει την σύνδεσή μας σαν κομμάτια μιας ολότητας; Μήπως είναι αυτή η ασυνείδητη ένωσή μας σε μία ολότητα που μας χαρίζει ηρεμία και υγεία έστω και αν τα συναισθήματα του άλλου για τα οποία συμπάσχουμε είναι αρνητικά;

Δεν μου φαίνεται πολύ απίθανη μια τέτοια ερμηνεία. Εσάς;

Πηγές : 1 European Journal of Neuroscience Volume 17, Issue 8, pages 1703–1714, April 2003

               2 Experimental Brain Research December 2003, Volume 153, Issue 4, pp 628-636

               3 Trends in Cognitive Sciences, Volume 2, Issue 12, 493-501, 1 December 1998