Ο μυστικός κόσμος του κορμιού μας/το κύτταρο (12)

Η ανακύκλωση των πρωτεϊνών μας

Γεια σας

Σήμερα σκέφτηκα να σας δείξω έναν εκπληκτικό μηχανισμό ανακύκλωσης που χρησιμοποιούν τα κύτταρά μας για να καταστρέψουν όσες πρωτεΐνες είναι κατεστραμμένες ή άχρηστες πια για τη λειτουργία τους.

Οι πρωτεΐνες όπως έχουμε ξαναπεί, είναι οι δομικοί λίθοι του σώματός μας. Σε αυτές στηρίζονται όλες οι λειτουργίες του οργανισμού μας. Έχουμε μιλήσει εκτενώς γι αυτές, σε προηγούμενα άρθρα (ο μυστικός κόσμος του κορμιού μας/το κύτταρο 5,6,7).

Τα μόρια αυτά (οι πρωτεΐνες), που αποτελούνται από πολλά αμινοξέα, έχουν αρχικά σχήμα ανοιγμένης σερπαντίνας, το οποίο στη συνέχεια τυλίγεται δημιουργώντας διάφορα πολύπλοκα σχήματα ανάλογα με τη λειτουργία της κάθε πρωτεΐνης. Αυτό το τελικό σχήμα της πρωτεΐνης έχει σχέση με τη λειτουργικότητά της. Αν κάτι επιδράσει επάνω στην πρωτεΐνη και ξετυλιχτεί αυτή, (χάσει δηλαδή το σχήμα που την κάνει λειτουργική) τότε αυτή η πρωτεΐνη δημιουργεί προβλήματα στον οργανισμό (διάφορα νοσήματα αποδίδονται τώρα σε τέτοιες προβληματικές πρωτεΐνες) και γι αυτό πρέπει αυτή να καταστραφεί.   

Εδώ πρέπει να σας τονίσω πως τα στρες της ζωής είναι ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που ευθύνονται για το ξετύλιγμα και την διαταραχή που αυτό συνεπάγεται, της λειτουργίας των πρωτεϊνών.

Ο οργανισμός μας όμως έχει μέσα στα κύτταρά μας έναν μηχανισμό (αποτελείται και αυτός από πρωτεΐνες) με τον οποίο σπάει τις άχρηστες πρωτεΐνες στα αμινοξέα από τα οποία αυτές αποτελούνται, για να τα ξαναχρησιμοποιήσει στη συνέχεια και πάλι για την παραγωγή νέων πρωτεϊνών, μέσα στα ριβοσωμάτια, τα οργανίδια του κυττάρου που αποτελούν τα εργοστάσια παραγωγής πρωτεϊνών.

Πρωτεάσωμα

Πρόκειται δηλαδή όπως καταλαβαίνετε για μία πολύ σημαντική μηχανή ανακύκλωσης. Η μηχανή αυτή λέγεται «πρωτεάσωμα». Το όνομα αυτό προέρχεται από το όνομα των πρωτεϊνών που σχηματίζουν  αυτήν την μηχανή. Είναι τα ένζυμα «πρωτεάσες» που δουλειά τους έχουν το σπάσιμο των πρωτεϊνών στα αμινοξέα από τα οποία αυτές αποτελούνται.

Πρωτεάσωμα (εγκάρσια τομή)

Δύο ζευγάρια πρωτεασών λοιπόν, σχηματίζουν 4 δακτυλίδια τα οποία τοποθετημένα με προσοχή το ένα επάνω στο άλλο σχηματίζουν έναν σωλήνα, ενώ άλλες πρωτεΐνες φτιάχνουν σχηματισμούς που χρησιμεύουν σαν φύλακες εισόδου και εξόδου στα τα δύο άκρα  αυτού του σωλήνα, όπως βλέπετε στο πιο πάνω σχήμα. Στο σχήμα κάτω δεξιά βλέπετε μία εγκάρσια τομή αυτού του μηχανισμού με τις πρωτεάσες να φαίνονται σαν σερπαντίνες, όπως είναι και το σχήμα όλων των πρωτεϊνών, όπως είπαμε.

Μέσα σε αυτόν τον σωλήνα όταν μπει κάποια πρωτεΐνη, διασπάται αυτή στα αμινοξέα που την αποτελούν και βγαίνουν αυτά από το κάτω μέρος του σωλήνα, προκειμένου να ξαναχρησιμοποιηθούν όπως είπαμε στα ριβοσωμάτια του κυττάρου για την παραγωγή καινούργιων πρωτεϊνών.

Ubiquitin

Επειδή όμως υπάρχει κίνδυνος να πέσουν μέσα σε αυτόν τον σωλήνα και πρωτεΐνες που δεν πρέπει να καταστραφούν, ο οργανισμός έχει προβλέψει να υπάρχει μία άλλη πρωτεΐνη που λέγεται «ubiquitin» (φωτ. αριστερά) η οποία έχει για δουλειά της την αναγνώριση των πρωτεϊνών που πρέπει να καταστραφούν, την ένωσή της μαζί τους και την οδήγηση αυτών των τελευταίων στην μηχανή ανακύκλωσης. Μόνον λοιπόν σε όσες πρωτείνες έχουν επάνω τους κολλημένη αυτή την «ubiqutin» επιτρέπεται η είσοδος στην μηχανή ανακύκλωσης, από τις πρωτείνες που φυλάσσουν την είσοδο αυτής της μηχανής φτιάχνοντας ένα καπάκι στην είσοδο του σωλήνα, όπως σας περιέγραψα στην αρχή αυτού του άρθρου.

Ελπίζω με την πιο πάνω περιγραφή να σας έκανα να σκεφθείτε για άλλη μια φορά το μεγαλείο του οργανισμού μας, φίλες και φίλοι μου. Αυτός είναι άλλωστε ο σκοπός αυτών των άρθρων. Πιστεύω πως η συνειδητοποίηση του μεγαλείου της ύπαρξής μας αυξάνει την ψυχική μας δύναμη και το κουράγιο για την αντιμετώπιση των δυσκολιών της ζωής, πράγμα πολύ αναγκαίο στους δύσκολους καιρούς που ζούμε.

Με πολλή αγάπη