Ο μυστικός κόσμος του κορμιού μας (7)

Το ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΟ μας ΣΥΣΤΗΜΑ (7η συνέχεια -τελευταία)
Γεια σας

Συνεχίζουμε σήμερα και τελειώνουμε τη λειτουργία του ανοσοποιητικού μας, σχετικά με τον τρόπο που αντιμετωπίζει τις λοιμώξεις, με τη δεύτερη ομάδα παικτών του ευπροσάρμοστου ανοσολογικού μας συστήματος. Τα Τ-λεμφοκύτταρα

Β. ΕΥΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΟ (ADAPTIVE) ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (συνέχεια)

B2. Τ- λεμφοκύτταρο

Το σημαντικό είναι ότι στον άνθρωπο υπάρχουν περίπου ένα τρισεκατομμύριο τέτοια κύτταρα. Αυτά μοιάζουν πολύ με τα Β-λεμφοκύτταρα και πολύ δύσκολα διακρίνονται στο μικροσκόπιο από αυτά. Προέρχονται και αυτά από τον μυελό των οστών και έχουν στην επιφάνειά τους μόρια, όπως τα αντισώματα των Β λεμφοκυττάρων που χρησιμεύουν και αυτά σαν υποδοχείς ( TCRs : T cell receptors).

Τα μόρια αυτά, όπως ακριβώς και στα Β λεμφοκύτταρα, άπαξ και ενωθούν με το ειδικό γι αυτά αντιγόνο, οδηγούν σε παραγωγή κλώνου πολλών όμοιων λεμφοκυττάρων. Η διεργασία αυτή χρειάζεται περίπου μία εβδομάδα για να ολοκληρωθεί, είναι δηλαδή αργή και ειδική.

Υπάρχουν όμως και σημαντικές διαφορές μεταξύ των Β και Τ λεμφοκυττάρων:

1. Ενώ τα Β λεμφοκύτταρα ωριμάζουν στον μυελό, εξ ου και το όνομά τους Β-λεμφοκύτταρα ( Bone marrow) ,τα Τ λεμφοκύτταρα ωριμάζουν στον θύμο, γι αυτό και λέγονται Τ-λεμφοκύτταρα ( Thymus).

2. Ενώ τα Β λεμφοκύτταρα φτιάχνουν αντισώματα που μπορούν να αναγνωρίσουν κάθε οργανικό μόριο, τα Τ- λεμφοκύτταρα αναγνωρίζουν μόνο αντιγόνα που είναι πρωτεϊνες.

3. Ενώ τα Β λεμφοκύτταρα μπορούν να βγάλουν τα αντισώματά υποδοχείς τους έξω από το κύτταρο, προκειμένου να ενωθούν με αντιγόνα που υπάρχουν στη περιοχή (μικρόβια) τα Τ- λεμφοκύτταρα κρατούν αυτούς τους υποδοχείς (αντισώματα) καλά κολλημένους επάνω τους.

Υπάρχουν 3 τύποι Τ- λεμφοκυττάρων. Τα Τ- λεμφοκύτταρα δολοφόνοι ( ή για συντομία CTLs- cytotoxic lymphocytes -), τα Τ- βοηθητικά λεμφοκύτταρα ( helper T cells) και τα ρυθμιστικά Τ- λεμφοκύτταρα ( regulator T cells) των οποίων η λειτουργία παραμένει ακόμη στις ημέρες μας αδιευκρίνιστη.

Ακούστε τώρα πόσο έξυπνα είναι αυτά τα δύο πρώτα είδη κυττάρων που γνωρίζουμε τη λειτουργία τους, και τι ακριβώς δουλειά κάνουν:

Τα πρώτα, τα λεμφοκύτταρα δολοφόνοι έρχονται σε επαφή με τα προσβεβλημένα από τους ιούς κύτταρα και τα προτρέπουν να αυτοκτονήσουν! Καταστρέφοντας βέβαια έτσι μαζί τους και τους ιούς που περιέχουν αυτά.

Τα δεύτερα, τα βοηθητικά λεμφοκύτταρα αποτελούν εργοστάσια παραγωγής κυτοκινών. Αυτές είναι ουσίες οι οποίες επιδρούν δραματικά σε άλλα κύτταρα του ανοσοποιητικού και τροποποιούν ανάλογα τη λειτουργία εκείνων.

Πώς όμως αντιλαμβάνονται τα Τ- λεμφοκύτταρα μέσω των υποδοχέων τους τα αντιγόνα ?

Με τη βοήθεια κάποιων μορίων που λέγονται «πρωτεΐνες ιστοσυμβατότητας» ( major histocompatibility complex proteins - MHC- ). Αυτές βρίσκονται με δύο μορφές στα κύτταρα, την κλάση Ι και κλάση ΙΙ.

Τα μόρια κλάσης Ι MCH, βρίσκονται σε διάφορες ποσότητες στην επιφάνεια των περισσοτέρων κυττάρων στο σώμα. Λειτουργούν σαν «πίνακες ανακοινώσεων» για την πληροφόρηση των λεμφοκυττάρων δολοφόνων.

Αν π.χ. ένα κύτταρο έχει προσβληθεί από ένα ιό, τμήματα της πρωτεΐνης του ιού, εναποτίθενται στον «πίνακα» αυτό και μεταφέρονται στην επιφάνεια του προσβεβλημένου κυττάρου. Το λεμφοκύτταρο δολοφόνος τότε, με τους υποδοχείς του (αντισώματα) τα αντιλαμβάνεται (διαβάζει δηλαδή τον πίνακα αυτόν ανακοινώσεων που υπάρχει στο τοίχωμα του προσβεβλημένου από τον ιό κυττάρου) και έτσι μπορεί να γνωρίζει τι γίνεται μέσα στο κύτταρο αυτό και να το οδηγήσει στην καταστροφή.

Τα μόρια κλάσης ΙΙ MCH επίσης λειτουργούν σαν «πίνακες ανακοινώσεων» αλλά για την πληροφόρηση των βοηθητικών λεμφοκυττάρων.

Αυτούς τους διαφορετικούς «πίνακες ανακοινώσεων» για τη πληροφόρηση των Τ βοηθητικών λεμφοκυττάρων, τους φτιάχνουν κυρίως τα μακροφάγα, που είναι κύτταρα της άλλης ομάδας του ανοσοποιητικού μας,(έμφυτο ανοσολογικό σύστημα ) που περιγράψαμε σε παλαιότερη κουβέντα μας.

Όταν ένα μακροφάγο φάει (φαγοκυτταρώσει) κάποια μικρόβια, σε μία βακτηριακή λοίμωξη, παραθέτει τμήματα των κατεστραμμένων βακτηριακών πρωτεϊνών στον «πίνακα ανακοινώσεων» αυτόν και τα μεταφέρει στην επιφάνειά του.

Με τους υποδοχείς τους τα βοηθητικά λεμφοκύτταρα σκανάρουν στη συνέχεια τους πίνακες αυτούς ανακοινώσεων, για να μάθουν τα νέα από την βακτηριακή λοίμωξη ώστε να ειδοποιήσουν με τις κυτοκίνες τους (χημικές ουσίες που παράγουν) άλλα κύτταρα του ανοσοποιητικού, να έρθουν και αυτά σε βοήθεια αν αυτό είναι απαραίτητο.

Επειδή τόσο τα Β όσο και τα Τ λεμφοκύτταρα είναι πολύ βαριά όπλα, η μητέρα φύση προνόησε ώστε να ενεργοποιούνται πριν αναλάβουν δράση έτσι ώστε να δρουν όποτε αυτό είναι τελείως απαραίτητο και απολύτως σωστά (έως τότε παραμένουν στον οργανισμό ανενεργή)....

Και προκειμένου αυτή η ενεργοποίηση να διευκολυνθεί και τα κύτταρα του ανοσοποιητικού να έρθουν σε στενή επαφή μεταξύ τους (μέσα στο αχανές μας σώμα τα 10.000 περίπου Τ κύτταρα που θα έχουν ειδικούς υποδοχείς για κάποια αντιγόνο δεν είναι εύκολο να βρεθούν κοντά με κάποιο μακροφάγο που έχει επίσης δει τον εισβολέα) η δουλειά αυτή γίνεται σε κάποια σημεία που λειτουργούν σαν χώροι ραντεβού στο σώμα μας, (όπως τα « μπαρ» θα μπορούσαμε να πούμε για εμάς τους ανθρώπους) στους λεμφαδένες. Μέσα στον περιορισμένο χώρο των λεμφαδένων δηλαδή, βακτήρια και ιοί έρχονται εδώ με τα λεμφαγγεία μας, κύτταρα που έχουν επάνω τους «πίνακες ανακοινώσεων» όπως τα μακροφάγα, ταξιδεύουν εδώ για να δείξουν το φορτίο τους, ενώ Β και Τ λεμφοκύτταρα περνώντας από αδένα σε αδένα ψάχνουν για τα αντιγόνα για τα οποία είναι ταγμένα (για τα οποία έχουν φτιάξει δηλαδή ειδικά αντισώματα) !!!....

Με τον τρόπο αυτό η μητέρα φύση αυξάνει τις πιθανότητες αλληλοεπίδρασης μεταξύ όλων αυτών των κυττάρων προκειμένου να ενεργοποιηθεί ικανοποιητικά το ευπροσάρμοστο ανοσοποιητικό σύστημα.

Παρ όλη όμως την πολυπλοκότητα του ευπροσάρμοστου ανοσολογικού συστήματος και την απλότητα του έμφυτου ανοσολογικού συστήματος, αυτό το τελευταίο είναι που παίζει τον ρόλο του προπονητή στην ομάδα των κυττάρων του ανοσοποιητικού όπως ανακάλυψαν σχετικά πρόσφατα οι επιστήμονες.

Μπορεί τα λεμφοκύτταρα να είναι ικανά να παράγουν τεράστια ποικιλία αντισωμάτων εναντίον άλλων μορίων, δεν γνωρίζουν όμως καθόλου ποια από αυτά τα μόρια είναι επικίνδυνα ή όχι για τον οργανισμό. Ενώ αντίθετα τα κύτταρα του έμφυτου ανοσολογικού συστήματος διαθέτουν υποδοχείς που όχι μόνο διακρίνουν τα συνήθη παθογόνα για τον άνθρωπο ( βακτήρια, ιούς, μύκητες, παράσιτα) αλλά και μπορούν να διακρίνουν πότε ένα ασύνηθες ( μη γνωστό) παθογόνο βλάπτει τα ανθρώπινα κύτταρα. Με λίγα λόγια είναι αυτά που «αισθάνονται» τον κίνδυνο και ενεργοποιούν το υπόλοιπο ανοσοποιητικό σύστημα, μαζεύοντας πληροφορίες για τον εισβολέα και στην συνέχεια φτιάχνοντας ένα πλάνο δράσης . Ποια δηλαδή όπλα να ενεργοποιηθούν και πού ακριβώς μέσα στο σώμα θα πρέπει αυτά να δράσουν.

Αυτή ήταν μία γρήγορη και όσο γίνεται πιο απλή και περιληπτική ματιά στη λειτουργία του ανοσολογικού μας συστήματος για την αντιμετώπιση των λοιμώξεων.

Δεν ξέρω πόσο μπορέσατε να καταλάβετε το όλο παιχνίδι, είναι όμως πρέπει να παραδεχθείτε ένα «μαγικό» ποδοσφαιρικό παιχνίδι….

Τα κύτταρά μας είναι εκπληκτικά νοήμονα όντα, που δεν διστάζουν και να αυτοκτονήσουν ακόμη εάν το συμφέρον του συνόλου του οργανισμού μας το καλεί, όπως αρκετές φορές σε αυτή τη περιγραφή της δράσης του ανοσοποιητικού μας σας ανέφερα. Θα πρέπει να σας προβληματίσει φιλοσοφικά αυτό. Μήπως αρχίζετε να καταλαβαίνετε πως η άποψη που η κοινωνία μας φροντίζει να μας περνάει ότι είμαστε ένα μάτσο κρέας και κόκκαλα δεν ευσταθεί;

Μήπως διακρίνετε μέσα από όλα αυτά που διαβάσατε πως το κορμί μας είναι μία κοινωνία τρισεκατομμυρίων πανέξυπνων μικρών όντων, που συνυπάρχουν και συνεργάζονται εκπληκτικά για να συντηρούν αυτό που ονομάζουμε «σώμα» μας; Μήπως αρχίσατε να καταλαβαίνετε πως η υγεία μας δεν εξαρτάται τόσο από χάπια αλλά από τη καλή συνεργασία όλης αυτής της κοινωνίας των κυττάρων που αποτελούν το σώμα μας;

Θα σας αφήσω λίγο χρόνο να σκεφθείτε και να αφομοιώσετε όλη αυτή τη καινούργια γνώση και θα γυρίσω σε λίγες μέρες με καινούργια εξ ίσου ενδιαφέροντα νέα που θα σας αποκαλύψουν λίγο-λίγο όλον αυτόν τον μαγικό κόσμο του κορμιού μας….

Έως τότε νάστε καλά...