Ο μυστικός κόσμος του κορμιού μας (1)

Νομίζω πως όλοι ενδιαφέρονται να μάθουν πώς λειτουργεί το σύστημα που μας βοηθάει να αντιμετωπίζουμε τους εχθρούς του οργανισμού μας, το γνωστό ανοσοποιητικό ή ανοσολογικό μας σύστημα. Θα προσπαθήσω σε αυτή και τις επόμενες συναντήσεις μας, με τη βοήθεια του πολύ καλογραμμένου βιβλίου που βλέπετε στη διπλανή εικόνα, να σας βοηθήσω να το κατανοήσετε αυτό με όσο πιο απλό τρόπο μπορώ.

Το ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΟ μας ΣΥΣΤΗΜΑ

Το ανοσολογικό είναι το αμυντικό σύστημα του οργανισμού όπως όλοι γνωρίζουμε.

Ο λόγος που κάνει δύσκολη την μελέτη της ανοσολογίας είναι ότι το ανοσοποιητικό είναι ουσιαστικά ένα «δίκτυο» με πολλούς διαφορετικούς παράγοντες, που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους.

Το να εξετάζει κανείς μεμονωμένους τους διάφορους παράγοντες κάνει δύσκολη την κατανόηση, γιατί μοιάζει με το να παρακολουθεί σε ένα ποδοσφαιρικό αγώνα τις κινήσεις ενός μόνο παίκτη, πράγμα που δεν έχει νόημα. Το ανοσοποιητικό λειτουργεί ακριβώς όπως μία ποδοσφαιρική ομάδα, όπως μας λέει o Lauren Sompayrac, πρώην καθηγητής βιολογίας του πανεπιστημίου του Colorado στο πολύ καλογραμμένο βιβλίο του «How the immune system works». Είναι ένα δίκτυο παικτών που συνεργάζονται για να γίνουν κάποια πράγματα στον οργανισμό και το να κοιτάει κανείς μεμονωμένα έναν από τους παίκτες δεν βγάζει νόημα. Χρειαζόμαστε μία γενικότερη εικόνα για να κατανοήσουμε καλύτερα τι γίνεται.

Ας πάρουμε λοιπόν μία μικρή γενική ιδέα της λειτουργίας του ανοσοποιητικού μας.

1. ΦΥΣΙΚΟΙ ΦΡΑΓΜΟΙ

Η πρώτη γραμμή άμυνας εναντίον των εισβολέων είναι οι φυσικοί φραγμοί, δηλαδή το δέρμα μας (2 περίπου τετρ. μ.) και οι βλεννογόνοι του πεπτικού, αναπνευστικού και γεννητικού μας συστήματος (400 περίπου τετρ. μ.)

2. ΕΜΦΥΤΟ ( ΙΝΝΑΤΕ) ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Η δεύτερη γραμμή είναι το «έμφυτο» (innate) ανοσολογικό μας σύστημα, που αντιμετωπίζει κάθε εισβολέα μόλις αυτός καταφέρει να περάσει τους φυσικούς φραγμούς. Ονομάσθηκε έτσι από τους ανοσολόγους επειδή είναι μία άμυνα που φαίνεται να έχουν όλα τα ζώα από φυσικού τους.

Το σύστημα αυτό αποτελείται από μία ομάδα «παικτών» που περιλαμβάνει κάποια από τα λευκά μας αιμοσφαίρια (τα φαγοκύτταρα - μακροφάγα και ουδετερόφιλα- και τα ΝΚ κύτταρα) και τις πρωτεΐνες του συμπληρώματος.

Και με τa τρία αυτά είδη παικτών ο οργανισμός μας καταφέρνει να καταστρέφει ξένα ή άχρηστα κύτταρα (μικρόβια, καρκινικά κύτταρα), ενώ κάποιοι από αυτούς τους παίκτες ειδοποιούν και άλλα κύτταρα του ανοσοποιητικού να πάρουν μέρος στην εξολόθρευση του εχθρού με τρόπους που θα αναλύσουμε μιαν άλλη φορά.

3. ΤΟ ΕΥΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΟ (ADAPTIVE) ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Το 99% των ζώων στη φύση τα καταφέρνουν με του δύο μηχανισμούς άμυνας που προαναφέραμε. Τους φυσικούς φραγμούς και το έμφυτο ανοσολογικό σύστημα.

Στα σπονδυλωτά όμως όπως εμείς, η μητέρα φύση οδήγησε και σε ένα τρίτο επίπεδο άμυνας το «ευπροσάρμοστο» (adaptive) ανοσολογικό σύστημα το οποίο μας προστατεύει από σχεδόν όλους του εισβολείς και κυρίως από τους ιούς, εναντίον των οποίων, όταν αυτοί κλειστούν μέσα στα κύτταρά μας, το έμφυτο ανοσολογικό μας σύστημα δεν είναι και τόσο αποτελεσματικό. Κανείς όμως δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα ακόμη ποια είναι η σκοπιμότητα της ανάπτυξης αυτού του συστήματος. Η βασική του διαφορά πάντως από τα προηγούμενα συστήματα είναι η εξειδίκευσή του.

Το πώς ακριβώς παίζουν το παιχνίδι τους οι παραπάνω παίκτες του ανοσοποιητικού μας θα το αναλύσουμε σε επόμενη κουβέντα μας……